Finska

Republika Finska (finski: Suomen tasavalta, švedski: Republiken Finland) je nordijska država u severoistočnoj Evropi, ograničena Baltičkim morem na jugozapadu, Finskim zalivom na jugoistoku i Botničkim zalivom na zapadu. Finska se graniči sa Švedskom, Norveškom i Rusijom. Ålandska ostrva, na jugozapadnoj obali, nalaze se pod Finskom upravom i imaju neki vid veće autonomije.

Prostor Finske je pojas zemlje, u kome Skandinavsko poluostrvo graniči sa velikom Ruskom ravnicom, zapadni sa istočnim svijetom, Arktik i Baltik. Ova je regija poznata i kao Finoskandija. Nazivaju je još i zemljom jezera i šuma, više od dvije trećine površine je pod šumama, a ima 60.000 do 70.000 jezera. Ima izlaz na Baltičko more, zapljuskuju je Finski i Botnički zaliv. Najveći i glavni grad je Helsinki.

Geografski položaj[uredi - уреди | uredi izvor]

Finska je sjevernoevropska, skandinavska i baltička zemlja. U grupaciji zemalja kojoj pripada (skandinavske zemlje) ona bi mogla ponijeti atribut nizijska jer joj najviši vrh jedva prelazi 1.300 metara nadmorske visine. Za razliku od drugih skandinavskih zemalja Finska je kontinentalna zemlja bez obzira što izlazi na baltičko more. Po mnogim osobinama je sličnijaKareliji i poluostrvu Koli (teritorija Rusije), nego drugim skandinavskim zemljama. Državnu teritoriju presjeca polarni krug, četvrtina njene teritorije je iznad sjevernog polarnika. Finska dopire blizu Sjevernog ledenog okeana na koji je imala izlaz prije Drugog svjetskog rata. Državna teritorija se prostire od 60° do 70° sjeverne geografske širine. Njena dužina u pravcu sjever-jug prelazi 1100 km a njena prosječna širina je 600 km. Površina Finske je 390.920 km² sa 5.183.545 (2002. god.) stanovnika sa prosječnom gustinom 15 stanovnika na km² (40 po milji²) što Finsku čini jednom od najrjeđe naseljenih zemalja u Evropi. Finska graniči sa Norveškom na sjeveru, na istoku sa Rusijom, Finskim zalivom, na jugozapadu sa Baltičkim morem, i na zapadu Botničkim zalivom sa Švedskom.

Prirodno geografske karakteristike[uredi - уреди | uredi izvor]

Reljef[uredi - уреди | uredi izvor]

Površinu finskog prostora sačinjava Baltički štit. Štit je izgrađen od kristalastih škriljaca, granita, gnajsa i vulkanita iz doba arhajika. Ovo područje je bilo nabrano u prekambrijskoj periodi. Dejstvom spoljašnjih sila teren je uravnjen. U pleistocenu finski prostor je bio potpuno prekriven inlandajsom. Pleistocena glacijacija i moćni inlandajs su na svakom koraku ostavili svoje tragove. Lednici su kod manje otpornih stijena erodirali povlatne slojeve sve do rezistentne podloge. Taj materijal je akumuliran u obliku morena. Morene su zagatile brojna jezera, tako da Finska izgleda iz aviona kao vodoravno presječena spužva u čijim se rupicama nalazi voda. Oko 80% Finske prekrivaju glacijalni nanosi u oblikumorena i drumlina (izduženi brežuljci sastavljeni od gline i pijeska dužine 500 do 1000 metara, visine 20 do 30 metara). Veći dio finskog prostora čini blago zatalasani reljef od 100 do 300 m nadmorske visine.U Laponiji je blago zatalasana ravan gdje se bregovi dižu do 500 m.n.v. Na sjeverozapadu Finske su poslednji izdanci Skandinavskih planina, gdje se nalazi i najviši vrh države Haltiotuturi (1.234 m).

Klima[uredi - уреди | uredi izvor]

Zbog uticaja okolnih vodenih površina, klima je značajno manje ekstremna nego što se očekuje. Prosječna julska temperatura na obali je 16° C, a u februaru -9 °C. Količina padavina (snijeg, kiša) je 460 mm na sjeveru i 710 na jugu. Slab snijeg pokriva zemlju 4 do 5 mjeseci godišnje na jugu i 7 mjeseci na sjeveru. Helsinki ima prosječnu temperaturu najhladnijeg mjeseca -6,3 °C, a Oulu na sjeveru -0,3 °C, dok je prosječna julska temperatura u Helsinkiju 16,5 °C, a u Oulu 15,5 °C. Krajnji sjever je još hladniji. Januarska temperatura u Laponiji je -15 °C.

Hidrologija[uredi - уреди | uredi izvor]

Za Finsku se kaže da je „amfibijska zemlja“, zemlja vode i kopna. Različiti su podaci o broju jezera u Finskoj, ali je vjerovatan podatak da ih ima preko 180.000.^[1] Rijeke su većinom otoke pojedinih jezera, a najveća je Vuoeksen, sa čuvenim vodopadom Imatrom, otoka je najvećeg finskog jezera Sajms (1.800 m²), a pri-toka je jezera Ladoge. Jezero Sajma je 1968. godine spojeno plovidbenim kanalom sa Finskim zalivom, a sa druge strane povezano je sa gradom Viborgom (Rusija), kanalom dugim 60 km. Sajma predstavlja čitav sistem jezera. Druga važna jezera su Pajene, Kali, Ori i Kajgele na jugu, i jezero Inara na sjeveru. Inara je sjevernije od polarnog kruga, na 69° SGŠ. Sa maksimalnom dubinom od 60 m. Po nekim podacima na jezeru ima 3.000 ostrva, a površina akvatorije bez ostrva je 1.000 m² (gotovo tri puta je prostranije od Ohridskog jezera, dugačko je 80 km, a široko 40 km).

Biljni i životinjski svijet[uredi - уреди | uredi izvor]

Oko 72% finske je pod šumama. Osim na krajnjem jugu gdje se mogu naći jasen, javor i brestovo drvo, šume su uglavnom četinarske gdje dominiraju omorike i borovi. Finska ima približno 1.200 vrsta biljaka i paprati i oko 1.000 vrsta lišajeva. Divljač uključujući medvjede, vukove, polarne lisice, divlje mačke, uglavnom žive u nenaseljenim sjevernim regionima. Sobovi koje su pripitomili Saami izumiru u divljini. Divlje guske, labudovi, plovke, sniježne žutovoljke (ptice) prave gnijezda širom sjeverne Finske. Od riba najčešće su slatkovodne: losos, pastrmka, štuka, grgeč i iz slanih voda: haringa, bakalar. U unutrašnjosti zemlje dominira sivo planinsko tlo. Sjeverni dio finske je pokriven močvarnim tlom. Najplodnije tlo je u južnom dijelu obalske ravnice koje se sastoji od morske gline.

Prirodna bogastva[uredi - уреди | uredi izvor]

Bogata zemlja prekrivena šumama je najvrijedniji resurs Finske. Omorika, bor, srebrena breza su dominirajuće drveće. Jedini prirodni resursi zemlje su drvo, treset, toplokrzne životinje hidroenergija i riba. Finska takođe ima neka nalazišta metala od kojih se izdvajaju cink, bakar, željezo i nikl. Vanadijum, srebro i zlato se vade. Najobilniji nemetali su granit i krečnjak.

Društveno geografske karakteristike[uredi - уреди | uredi izvor]

Istorija[uredi - уреди | uredi izvor]

Najstariji tragovi o ljudskom postojanju u Finskoj datiraju od 8000 godine pne. Ovi primitivni lovci i sakupljači su vjerovatno stigli sa istoka. Proizvodnja lonaca karakteriše drugi tip kulture ljudi iz kamenog doba poznate kao ukrasna keramika. Uspjeh Battle-Ax kulture (1800. - 1600. pne.) možda je donešen u Finsku od indoevropskih ljudi iz južnijih baltičkih regiona. Ovi ljudi su bili uspješni moreplovci i uveli zemljoradnju. Udruživanja Battle-Ax ljudi sa prethodnim stanovništvom dovelo je do nove klukainen kulture. Bronzano doba počelo je u Finskoj 1300. pne. Tokom prvog perioda predhrišćanske ere i narednih vijekova ljudi su govorili jedan od finskougrinskih jezika. Prošlost Finske je vezana za dug period dominacije germanskih naroda (prvenstveno Šveđana), a sa druge strane slovenskih naroda (Rusa). Etnogenetski ni sa jednim komšijama nemaju ništa zajedničko. Najbliži etnički srodnici su im Mađari u Panonskoj niziji. Finci su narod Ugro-Finskog porijekla. Šveđani su u HI vijeku pokorili i politički sebi prisvojili cijelu Finsku. Ona je bila njihov posjed sve do 1809. godine. Dva plemena Finci i Hemejci primili su rimokatoloičku vjeru, a Karelijci grčko-istočnu od Rusa. Posle 1809. godine Finska potpada pod Rusku vlast sve do 1917. godine. Po proglašenju Lenjinovih socijalističkih naroda o samoopredjeljenju naroda Rusije, Finci su iskoristili momenat i postali samostalna država. 1939., SSSR jeincident u Mainili iskoristio kao povod za napad na Finsku, čime je započeo Zimski rat. Ipak, finska vojska je pružila veći otpor nego što su Sovjeti očekivali. Rat je završen sporazumom prema kojem SSSR dobio dio Karelije sa gradom Viborgom, cijelu obalu Ladoškog jezera i zaliv Petsamo na obali Barencovog mora, te je tako Finska svedena na današnji prostor. Konačan mirovni sporazum sa Sovjetima potpisan 1947. godine. Naknada štete u obliku roba široke potrošnje je isplaćena u potpunosti 1952. i tri godine kasnije. Porkala poluostrvo je vrećeno Finskoj. Novi odnosi sa SSSR-om su doveli do legalizacije komunističke partije, sporazum o prijateljstvu saradnji i obostranoj pomoći (nevažeći od januara 1992.).

Stanovništvo[uredi - уреди | uredi izvor]

Finci čine više od 93% populacije i potomci Šveđana oko 5.5%. Daleki istok je naseljen sa oko 2.500 Saamija druge manje grupe čine manje od 1%. Iako su Šveđani u manjini oni imaju svoju političku partiju, svoje škole i druge institucije. 67% populacije je urbano. Finski i Švedski su zvanični jezici. Oko 90.0% govori finski, a oko 5.5% ljudi, uglavnom skoncentrisanih u obalskim krajevima govore Švedski. Saami govore samijske jezike, koji pripadaju ugrofinskim jezicima. Evangelistička Luterovska crkva je glavna i njeni članovi čine 77% a sloboda vjeroispovjesti je zagarantovana. Pravoslavna crkva iako nacionalna u broju pristalica opada od Drugog svjetskog rata. Stanovništvo Finske je 5.421.800 (2012.) gustina je 16 stanovnika na km² što Finsku čini jednom od najrjeđe naseljenih zemalja u Evropi. Više od 2/3 populacije je smješteno u južnim krajevima. Helsinki ima oko 602.200 (2012.), to je intelektualni, proizvodni i trgovinski centar. Sledeća tri velika grada su Espoo 255.508, Tampere 215.315, Turku 179.529 koji su takođe industrijski centri.

Gradovi[uredi - уреди | uredi izvor]

Veći gradovi: Popis gradova u Finskoj

Obrazovanje[uredi - уреди | uredi izvor]

Školovanje je besplatno i obavezno od 7 do 16 godina. Nepismenost skoro da ne postoji. Uz redovno osnovno i srednje obrazovanje ona ima dalje škole narodne akademije i radničke institute. Škole za odrasle su privatne, društvene ili provincijske i imaju podršku države. Ona ima sistem srednjih usmjerenih škola kao što su komercijalne, zanatske, tehničke, trgovačke i poljoprivredne. Finski institut višeg obrazovanja uključuju 13 univerziteta i nekoliko koledža i škola za obuku nastavnika sa godišnjim upisom od 205.000 studenata. Najveći je Helsinški univerzitet.

Kultura[uredi - уреди | uredi izvor]

Nakon osvajanja Finskih plemena od strane Šveđana domaća kultura je bila mnogo pod uticajem šveđana, koji traje i danas. Među seljacima su pjevane tradicionalne epske pjesme. Radovi u drvetu i ćilimi su još uvjek dekorisani tradicionalnim ukrasima i spiralnim i sličnim jednostavnim geometrijskim oblicima. Među obrazovanim preovladala je švedska kultura. Govorio se švedski jezik i uz rijetke izuzetke bio književni jezik. Zbog toga što je švedska umjetnost i arhitektura bila iz mnogo pravaca mnoge Finske građevine i umjetnički radovi odslikavaju italijanske, flemanske, njemačke i druge uticaje. U 19. vijeku obrazovani Finci počeli su da oživljavaju svoju nacionalnu tradiciju. U isto vrijeme nacionalna finska književnost nastaje na vlastitom jeziku. Parno kupatilo koje nastaje sipanjem vode preko vrelih stijena je finski izum. Finci veoma vole knjige, biblioteke i muzeji su sastavni dio njihove kulture. Helsinška gradska biblioteka ima oko 2,1 milion izdanja, univerzitetska 2,6 miliona i služi kao nacionalna biblioteka. Finska ima 1.500 biblioteka širom zemlje.

Privreda[uredi - уреди | uredi izvor]

Drugi svjetski rat je ostavio Finsku sa ogromnim ekonomskim problemima uključujući visoku inflaciju, nezaposlenost i nepovoljan trgovinski bilans. Od tada industrijski sektor se širio do šezdesetih godina prošlog vijeka više osoba je zaposleno u industriji nego u oba sektora poljoprivredi i šumarstvu, trgovinska ravnoteža se poboljšala. Osim javnih ustanova, industrija i biznis su privatizovani. Vlada, dakako, kontroliše ekonomiju nizom propisa. Nacionalni budžet 1998. predviđao je 41,3 biliona dolara budžetskih prihoda i 43,1 bilion troškova. Porast domaće proizvodnje u 2000. g. bio je 121,5 bilion.

Poljoprivreda[uredi - уреди | uredi izvor]

Farmerstvo je uglavnom ograničeno na plodne priobalne regione i svega 7% područja Finske je pod poljoprivrednim kulturama. Većina farmi su manje od 20 hektara, manje od 20% farmi upošljava plaćene radnike. U 2001. godini usjevi su bili ječam, zob i pšenica (3,9 mil.metr. tona), i korjenasto povrće kao krompir i šećerna repa (816.000 metr.tona). Živina je uključivala 6 miliona komada peradi, 1,1 milion stoke, 1,3 miliona svinja, 106.600 ovaca. Finska ima 414.000 pripitomljenih sobova. Oko 60% šuma u finskoj je u privatnom vlasništvu. Centralna vlada kontroliše ¼ i korporacije i opštine posjeduju veći dio. Nekih 54,3 miliona m3 šuma je posječeno 2000. g. Ulov ribe u 1997. je bioi 196.513 metr. tona. Više od 1/3 ribe potiče iz unutrašnjih voda.

Industrija[uredi - уреди | uredi izvor]

Drvna masa, papir drvoprerađivačka industrija predstavlja značajan segment finske industrije. Ranih devedesetih je proizvođeno oko 1,3 metr. tona hartije godišnje. Proizvodnja ostalih papirnih i drvnih proizvoda ukupno iznosi 7,9 miliona m³ godišnje. Finska posjeduje industriju teških mašina, metala, brodova, štamparskog materijala, elektro industriju, industriju hrane i pića, tekstilnu industriju, industriju odjeće, hemikalija, keramike i stakla.

Finska je značajan izvor bakra (proiz. 11.600 metr.tona 2000.g.), cinka, srebra (24 metr.tone), hrom, nikl i zlato se takođe iskopavaju. Papir, drvna masa i drvni proizvodi čine 40% god. Finskog izvoza. Uvoz uključuje benzin, hemikalije, mašine, transportnu opremu, gvožđe, čelične proizvode, hranu i tekstil. Značajna trgovina se vodi sa Njemačkom, UK, Švedskom, i drugim zemljama EU. 2000. g. uvoz je bio 32,6 biliona dolara, a izvoz 44,5 biliona dolara. Finska je član slobodne trgovinske unije od 1961., a januara 1995. pridružila se EU. Radna snaga broji 2,6 miliona ljudi 2000.g. Radnike zastupaju radničke unije grupisane u dvije velike federacije: Centralna organizacija i Konfederacija plaćenih radnika.

Transport[uredi - уреди | uredi izvor]

Sistem kanala koji povezuju Finska jezera sa ostalim i sa Finskim zalivom predstavljaju jeftin i efikasan vid transporta za drvnu industriju. Oko 6.600 km unutrašnjih voda su plovne. Željeznica je u državnom vlasništvu (dužina oko 5.836 km) Finska ima oko 77.900 km puteva 65% asfaltiranih. Finer (Finair) obezbjeđuje inostrane i letove u zemlji, Karer (Karair) i Finaviejšn (Finnaviation) opslužuju mnoge gradove.

Komunikacije[uredi - уреди | uredi izvor]

Vlada kontroliše telegrafske službe i Finska TV prenosi većinu TV i radio programa. Privatne TV stanice nude oko 20 sati komercijalnog programa sedmično. 1/3 telefonije je u državnom vlasništvu. U 2000. je bilo 550 telefonskih linija na svakih 1.000 stanovnika. Zemlja ima 1.498 radio i 622 TV prijemnika na 1000 domaćinstava 1997.g. Ima 56 dnevnih novina i plus magazini i periodičnici.

Valuta i bankarstvo[uredi - уреди | uredi izvor]

Novčana jedinica je Evro, uveden je 1. januara 1999. samo za elektronske transfere i finska valuta MARKKA je korištena u ostalim slučajevima do 1. jan. 2002. kada je Evro postao zvanična valuta i prestala je upotreba MARKKE. Pošto je prihvatila Evro, Finska mora da slijedi ekonomska pravila utvrđena od strane Evropske banke (ECB). ECB je u Franfurtu i reguliše snabdijevanje novcem i ekonomske polise.

Vlada i zakonodavstvo[uredi - уреди | uredi izvor]

Finska je republika sa demokra-tskim i parlamentarnim oblikom vlasti. Vlast je konstituisana i usvojena 17. jula 1919.g. Na čelu Finske je predsjednik izabran na šestogodišnji mandat direktnim glasanjem. Kabinet je izabran od strane predsjednika i odobren od parlamenta na čijem čelu je premijer. Glasaju stariji od 18 godina. Finski parlament je jedinstveno tijelo poznato kao EDUSKUNTA. Njenih 200 članova je narod izabrao na 4 god. Izvršna vlast u provincijama pripada guverneru koji je izabran od strane predsjednika države. U Anvenaamu koji ima autonomiju provincijsko vijeće se bira od strane stanovnika, provincijski savjet bira izvršni savjet koji dijeli moć sa guvernerom. Lokalni sudski sistem je podijeljen na opštinske sudove u gradovima i distriktne sudove u ruralnim sredinama. Apelacioni sudovi su smješteni u Abu, Vaasi, Kupiu, Kuovilu, Rovaniemu i Helsinkiju. Vrhovni sud čije je sjedište u Helsinkiju je glavni sud za civilne i kriminalne slučajeve.

Socijalni sistem[uredi - уреди | uredi izvor]

Finski socijalni sistem obezbjeđuje nezaposlenim, bolesnim, nemoćnim i starim osiguranje, porodičnu i dječiju zaštitu, i nadoknadu invalidima. Medicinska zaštita je izdavana preko mjesta zaposlenja, ali nacionalnim zdravstvenim aktom od 1972. obezbjeđeno je osnivanje zdravstvenih centara u svim opštinama i isključenje doktorskih honorara.

Odbrana[uredi - уреди | uredi izvor]

Vojni rok od 11 mjeseci je obavezan za muškarce starije od 17 god. Finska ima vojsku, mornaricu, vazdušne snage, ali vojne snage su smanjene Pariškim mirovnim ugovorom od '47. na maksimum 41.900 osoba. 2001. g. oko 32.250 ljudi bilo je na službi vojnog roka. Rezerva broji 500.000 ljudi. 1994.g. Finska se pridružila partnerstvu za mir kao prvi korak ka punom članstvu u NATO.

Regionalna podela[uredi - уреди | uredi izvor]

U regionalizaciji Finske jasno se ističu tri prediono-fizionomske cjeline: 1.Finska Laponija, 2.Jezerska Finska i 3.Finsko primorje. Ovakva regionalizacija odgovara regionalizaciji ovog prostora i po pravcu pružanja ove države. Laponija odgovara regiji Sjeverna Finska, Jezerska Finska odgovara regiji Južna Finska, i naizad regija Finsko Primorje odgovara regiji Botnička obala.

Finska Laponija[uredi - уреди | uredi izvor]

Finska Laponija je pretežno zatalasana brežuljkasta regija izuzev krajnjeg sjeverozapada gdje ima planinski karakter. Osobenost ovog dijela Finske je da nema jezera (mada je Finska zemlja jezera). Izuzetak čini samo jedno jezero-Inara. U Finskoj ovu regiju nazivaju Laplandija. Zauzima oko 1/3 državnog prostora (10.300 km²). Zimi je veoma hladna (-15 °C do -20 °C) i pokrivena snijegom, dok je za kratkog ljeta ugodnija temperatura (zabilježeni apsolutni maksimum od +33 °C). Što se ide sjevernije nastupa tundra bez stabala, sa lišajevima, sa po nekim grmom, sa malim močvarama i malim brojem cvjetonoša (tokom kratkog ljeta). U ljetnom periodu tu je stanište mnogobrojnih ptica.

U ranijim vremenima regija je bila isključivo naseljena laponcima. Živjeli su od uzgoja Irvasa i ribolova i živjeli su nomadski i polunomadski život. Smatra se da ih danas nema više od 2.000. U prirodi im je da vole nomadski život mada sve više postaju stalni stanovnici naselja. Otkada su Finci izgradili arktički put (1929.g.) u ovoj regiji se razvija i turizam. Uz savremen put dug 460 km izgrađeni su hoteli sa visokim konforom. Dolaze turisti- ribolovci, turisti-skijaši, i naizad turisti koji su željni da se provozaju sankama koje vuku irvasi. Ipak, Sjeverna Finska je manje razvijen kraj i rijetko naseljen dio države. Nomadsko stočarstvo i sječa šume duž saobraćajnica su glavne privredne aktivnosti Laponije. Centar Finske Laponije je grad Rovanijemi koji leži na obali rijeke Kemi u blizini sjevernog polarnika. Do njega dopire željeznica uz postojeći arktički put i produžava prema ruskoj luciMurmansk. On je administrativni, trgovačko saobraćajni i turistički centar Laponije. Ističe se po trgovini kože.

Jezerska Finska[uredi - уреди | uredi izvor]

Jezerska Finska se nalazi između Finske Laponije na sjeveru i Finskog primorja na jugu i jugozapadu. Finci nazivaju ovaj kraj „Suomi“ - zemlja jezera. Geomorfološki to je plato zatalasan morenskim bedemima kojim su stvorene brojne jezerske depresije. Baš ova regija dala je atribut Finskoj amfibijska zemlja. Tu su mnogobrojna glacijalna jezera a pejzaž dopunjuju nepregledne četinarske šume. Najveće jezero je Sajma, sa cjelokupnim sistemom jezera pod imenom Velika Sajma, to je površina od 4.400 km². Sva jezera su tektonski predisponirana, ali za njihovo konačno oblikovanje je značajna lednička erozija i akumulacija. Najveća dubina Sajme je 82 m. Zapadno od Sajme je jezero Pajane površine 1.065 m², maksimalne dubine 93 m. Ima svoju otoku u Finski zaliv. Jezera su međusobno odvojena kordonima morena, ali su hidrografski povezana riječnim tokovima i kanalima. Neke rijeke npr. Oulu, Komo imaju značajne vodne snage, koje se iskorišćavaju. Oko jezera nižu se mala sela sa tipičnim drvenim kućama. Neka naselja imaju fizionomiju gradskih naselja. Između jezera izgrađene su tri željezničke pruge pravcem sjever-jug i dvije pravcem zapad-istok. Kao saobraćajni centri razvili su se gradovi Kuopio, Tampere i Lahti. Kuopio je izraziti centar drvne industrije i središte cijele regije i Finske. U gravitacionoj sferi grada je rudarski revir Finske gdje se eksploatiše bakar, olovo, cink, azbest i kvarc. Tu se nalazi rudarski centar Outokumiu. Tampere je najveći grad Jezerske Finske (preko 150.000 stanovnika). Poznat je po svojoj tekstilnoj, metalnoj i papirnoj industriji. Industrijska zona grada obuhvata oko 200 fabrika. On nosi epitet finski Mančester. Grad Lahti je u prelaznoj oblasti, ima funkciju etapne stanice u kojoj se okupljaju učesnici zimskih sportova. U istočnim i centralnim dijelovima regije osnovano je nekoliko desetina hiljada novih gazdinstava nastalih od doseljenika sa teritorija koje su pripale (posle Drugog svjetskog rata) tadašnjem SSSR-u.

Finsko primorje[uredi - уреди | uredi izvor]

Finsko primorje je predstavljeno izlaskom ove države na Baltičko more (Botnički i Finski zaliv). Nasuprot ostalim dijelovima Finske u ovoj regiji nema onih prepoznatljivih, za sjeverne zemlje, morenskih sedimenata. Ovdje se nalaze sedimenti marinskog porijekla, ostaci nekadašnjeg Joldijskog mora. Finsko primorje, mada jedinstvena regija može se podijeliti na dvije podregije: Sjevernije, prostor oko Botničkog i južnije prostor oko Finskog zaliva.

A) Botničko primorje je pojas Finske uz istoimeni zaliv dug oko 700 km. Primorje je izloženo sjevernim vjetrovima. Od Švedske granice na sjeveru do grada Vasa na jugu primorje je pod šumom. Značajnije naselje je grad Oulu, na ušću istoimene rijeke, koja je otoka istoimenog jezera. Poznat je kao centar drvne industrije. Sjevernije od njega je grad Kemi na istoimenoj rijeci Kemi, sa istom funkcijom kao Oulu. Od njega vodi željeznička pruga za Murmansk, preko centralnog grada Jezerske Finske. Najjužnije tačke Botničkog primorja su gradovi Vasa i Pori.

B) Južno primorje finci nazivaju „salpau selkä“ (primorje uz sjevernu obalu Finskog zaliva). Regija ima povoljnije tlo i klimu čime su stvoreni uslovi za intenzivnu poljoprivredu i stočarstvo. Ovdje uspjeva ozima pšenica i šećerna repa. Ovo je najgušće naseljena oblast Finske. Paralelno sa obalom vode glavne željezničke i drumske komunikacije. Pored aktivne uloge u poljoprivredi ova regija je i industrijski razvijena. Na jugozapadu je grad Turku, najstariji grad Finske, nekada i prestolnica. Njegovi stanovnici najviše govore Šedski. Okružen je skupinama ostrva, koja tamo nazivaju „Schären“, u blagoj klimi, plodnom okruženju, sa slikovitom srednjovjekovnom arhitekturom spada u najljepše finske gradove. Najveći grad oblasti, ujedno i cijele države je Helsinki, veliki i moderan kulturni, politički, trgovinski i industrijski centar. Istočno od njega je mali grad Kotka, a zapadno gradić Hanko.

Aland[uredi - уреди | uredi izvor]

Nedaleko od Turkua se nalazi arhipelag Aland, koji je bliže Švedskoj nego Finskoj. Sastoji se od oko 6.500 ostrva od kojih je 80 naseljeno. Stanovnici govore Švedski a bave se poljoprivredom i ribolovom. Arhipelagu je priznat autonoman status i smatra ga se demilitariziranom zonom.

Luciffer novosti

ponedjeljak, 25. srpnja 2016.

Sve o Finskoj